Huidig Bolivia volgens Gilberto Pauwels van CEPA Oruro

Het is stillekes over Bolivia de jongste tijd. De zo verschillende visies en acties van de presidenten van Bolivia en Peru hebben wel wat vonken geslagen en de continentale blokvorming in aanbouw heeft wel voor wat meer bijeenkomsten en omhelzingen gezorgd, maar er werden geen potten gebroken. Toch zijn er enkele processen aan de gang die aandacht verdienen.

1. Terrorisme in Bolivia? In Santa Cruz werd een gewapende bende uitgeschakeld die de bedoeling had onrust te zaaien en een gewapend netwerk op te richten om de onafhankelijkheid van het Oosten af te dwingen. Het ging om vreemdelingen met "afscheidingservaring" (Hongerije, Ierland), op uitnodiging van plaatselijke oppositieleden. Hoe ver de tentakels van die groepering gingen, is niet helemaal duidelijk geworden. Het is deze groep die een dinamietaanslag pleegde op de inrijpoort van het huis van de kardinaal Julio Terrazas, opdat de regering daarvan de schuld zou krijgen en om zo een klimaat van onrust en onzekerheid te scheppen.

2. Kerkvervolging in Bolivia? Niet waar. De aanslag op huis van de kardinaal werd inderdaad aanvankelijk voorgesteld als het zoveelste bewijs dat de regering van Evo Morales de kerk kwaad wil berokkenen. Kleine conflicten en uit hun verband gerukte verklaringen worden door de oppositie breed uitgesmeerd, ook op internationaal vlak, om de regering een anti-kerkelijk imago te geven. Het is inderdaad zo dat de kerkleiding krampachtig reageert op het verlies aan privilegies na de goedkeuring van de nieuwe grondwet. Het is ook waar dat de president en de regeringsleden niet alleen maar deelnemen aan kerkelijke diensten, maar ook aan inheemse rituelen en andere gebruiken; wat trouwens van de overgrote meerderheid van de Bolivianen kan gezegd worden. Er worden ook steeds meer ecumenische en interreligieuze initiatieven genomen. En het is ook waar dat binnen het huidige dekoloniseringsproces de kerk af en toe herinnerd wordt aan haar historische schuld. Maar dit onvermijdelijke en overwegend positieve veranderingsproces kerkvervolging noemen is een grove overdrijving en dus leugen.

3. Sociale en economische crisis in Bolivia? De aanwezigheid van Bolivia op de wereldmarkt is heel marginaal, en dus werd het land niet tenvolle door de crisis getroffen. Regeringsmaatregelen in verband met de petroleum en de stijging van de grondstoffenprijzen hebben tot voor kort zelfs voor ongeziene inkomsten gezorgd die directe populaire maatregelen voor sociaal zwakke groepen mogelijk maakten. De dollarkoers blijft, zoals nooit tevoren, nu reeds maanden stabiel (7,07 Bs.). Voor de nabije toekomst is echter voorzichtigheid geboden. Er komt reeds minder geld beschikbaar. De komende algemene verkiezingen (december 2009) zouden wel een tot overmatige gulheid van overheidwege kunnen bekoren, tot toegevingen waarvan de rekening daarna zal gepresenteerd worden.

4. Racisme in Bolivia? Er deden zich een paar opvallende incidenten voor. Blijkbaar moeten die beschouwd worden als een uiting van een eeuwenoud latent racisme. Het racisme is in zekere zin zichtbaarder geworden, omdat men er gevoeliger voor geworden is. De internationale afkeuring van het racisme heeft daar invloed op. Misschien is het feitelijk racisme de laatste tijd zelfs wat afgenomen, omdat men het zich minder kan veroorloven omwille van de sociale controle. Het blijft echter een enorm probleem, een latente mentaliteit en gestructuurde ingesteldheid die slechts via een lang bewustmakingsproces en rectificatie van machtsverhoudingen zal kunnen afgebouwd worden. Voor het ogenblik heeft men het vooral over een dekoloniseringsproces, dat zowel onder de daders als onder de slachtoffers van racistische praktijken moet doorgedrukt worden.

5. Klimaatsveranderingen in Bolivia? Gezien we hier nu de koudste periode van het jaar doormaken (-14 C nachtvorst), dromen we van opwarming. Maar de globale opwarming zal voor het Altiplano niet zomaar positief uitvallen, zo zegt men ons. Men voorspelt dat er misschien wel meer regen komt, maar op een kortere tijd; overstromingen en erosie dus. En dus ook langere, verdampende en verdorrende zonneperiodes en mogelijks meer vorstnachten. Een antwoord daarop zal moeten gezocht worden in creatief waterbeheer.

6. Ecologisch bewustzijn in Bolivia? President Evo Morales hield een paar opmerkelijke pleidooien in de UNO over milieu en inheemse wereldvisies. (German Condarco - medewerker van CEPA, maar meteen ook jilaqata, chef van zijn gemeenschap - herinnerde Evo aan zijn woorden tijdens diens bezoek aan zijn dorp Choquecota). De
ministeries en overheidsdiensten komen slechts schoorvoetend tot concrete acties. Maar op juridisch vlak wordt wel werk gemaakt van normeringen op basis van de rechten van Moeder Aarde - als persoon! - (en niet alleen meer op basis van het recht van de bevolking op een gezond leefmilieu). Wie Bolivia bezoekt, komt - tegen alle mooie woorden in - vooral onder de indruk van de ringen met plastiekafval rond steden en dorpen en de slierten vuilnis op straten en pleinen. De Andesvisie geeft geen antwoord op niet-organische vervuiling. Daartoe zal nog een lang opvoedings-(en afdwing)proces nodig zijn.

Dergelijke thema's zijn dagelijkse kost in CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren). We zitten te midden een drukke periode op het vlak van vorming, campagnes, acties en werkvergaderingen. Maar we hebben zopas ook het Nieuwjaar van het Zuiden gevierd (zonnewende van 21 juni), dus wat jullie in het Noorden doen na het solstitium van 21 december. Hier doen we het dan wel zonder Kerstmis, maar met de Sint Jansvuren, op het feest van de voorloper van Christus. Een nieuw begin dus, een nieuwe kans om het "goede leven" (vivir bien) voor iedereen wat dichterbij te brengen. Voor het eerst werd de inheemse nieuwjaarsdag door de regering tot feestdag uitgeroepen.

juli 2009